Chuyện gì xảy ra sau khi “chốt lời”?

1. Hiệu ứng thu nhập ngoài kỳ vọng là gì?

Hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng (House Money Effect) là lý thuyết giải thích cho khuynh hướng nhà đầu tư chấp nhận rủi ro lớn hơn, khi tái đầu tư bằng phần lợi nhuận kiếm được, so với việc họ đầu tư bằng tiền lương hoặc tiền tiết kiệm của mình.

Theo Richard H. Thaler và Eric J. Johnson của Trường Quản lý sau đại học thuộc Đại học Cornell Johnson đã lần đầu định nghĩa “Hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng”. Thuật ngữ này được mượn từ các sòng bạc và đề cập đến một con bạc sử dụng tiền thắng cược từ các lần đặt cược trước và sử dụng một số hoặc tất cả chúng trong các lần đặt cược tiếp theo.

Hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng cho rằng nhà đầu tư có xu hướng mua cổ phiếu hoặc các tài sản khác có rủi ro cao hơn sau khi giao dịch có lãi. Và các nhà đầu tư dài hạn đôi khi cũng chịu chung số phận như thế. (Theo Gordon Scott, Investopedia, House Money effect, 2022)

VD: Một nhà đầu tư tại quỹ tương hỗ định hướng tăng trưởng (Loại hình đầu tư có mức độ rủi ro thấp) và kiếm được hơn 30% trong thời gian một năm, chủ yếu là nhờ tình hình thị trường rất tốt. (Nhớ rằng, lợi nhuận cổ phiếu trung bình khoảng 6% đến 8% một năm.)

Và cuối năm, nhà đầu tư này quyết định rời quỹ định hướng tăng trưởng để đầu tư vào một quỹ phòng hộ vị thế mua/bán năng động (Loại hình đầu tư có mức độ rủi ro cao hơn) với mong muốn nâng cao được khoản lợi nhuận thu về trong một năm.

Nếu như trong năm đó, thị trường vẫn tăng trưởng tốt, mức lợi nhuận mà nhà đầu tư thu về sẽ tăng cao hơn. Nhưng ngược lại, nếu thị trường không tăng trưởng tốt hay đi xuống, nhà đầu tư này có thể sẽ mất đi khoản lời trước đó hoặc tệ hơn là chịu lỗ.

Có thể thấy nhà đầu tư trong ví dụ này đã tạm thời bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng “thu nhập ngoài kì vọng”, khiến gia tăng mức độ chấp nhận rủi ro của mình. Và nếu nhà đầu tư này không có một chiến lược đầu tư hợp lý và quản trị rủi ro hiệu quả thì sẽ phải gánh lấy những hậu quả vô cùng đáng tiếc.

2. Tại sao nhà đầu tư cần phải hiểu về lý thuyết hiệu ứng thu nhập ngoài kỳ vọng?

Đây là lý thuyết giúp nhà đầu tư hiểu về khuynh hướng hành vi đầu tư sau khi nhận được các khoản lời từ việc đầu tư trước đó. Nắm được lý thuyết này, nhà đầu tư có thể bảo toàn số vốn ban đầu cũng như duy trì và nâng cao khoản lợi nhuận kiếm được. Ngoài ra, lý thuyết còn giúp nhà đầu tư biết cách tránh các tác động tiêu cực từ hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng đến hiệu quả đầu tư của mình.

3. Đâu là rủi ro liên quan đến hiệu ứng thu nhập ngoài kỳ vọng?

Rủi ro lớn nhất liên quan đến hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng trong đầu tư là nhà đầu tư sẽ có thể đưa ra quyết định mạo hiểm hơn và chấp nhận rủi ro quá mức đối với các khoản đầu tư tiếp theo sau khi đã có khoản lời trước đó. Điều này có thể được giải thích bởi các lí do sau:

• Việc đầu tư sinh lợi giúp nhà đầu tư có được tâm lí tự tin hơn và khuyến khích họ tìm kiếm các khoản đầu tư có khả năng sinh lời cao hơn mà qua đó cũng rủi ro hơn.
• Nhà đầu tư có tâm lý dễ dàng sử dụng khoản tiền sinh ra từ khoản lời vì nghĩ rằng đây khoản tiền mà vốn dĩ trước đó không có và đã có được nhờ việc đầu tư, không ảnh hưởng tới tiền vốn ban đầu. Nên chính vì vậy họ sẵn sàng mạo hiểm hơn với số tiền đó.
• Ngoài ra, sau khi nhà đầu tư đã kiếm được khoản lợi nhuận trước đó thì nếu các khoản đầu tư tiếp theo lỗ thì khoản lỗ đó có thể được bù đắp một phần hoặc toàn bộ bởi khoản lãi trước đó. Mà qua đó làm cho nhà đầu tư phần nào giảm bớt tâm lí sợ thua lỗ và dám chấp nhận rủi ro hơn.

4. Nhà đầu tư nên làm gì để tránh các rủi ro liên quan đến hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng trong đầu tư?

Sau đây là một số giải pháp mà nhà đầu tư có thể cân nhắc thực hiện để tránh các rủi ro đáng tiếc liên quan đến hiệu ứng thu nhập ngoài kì vọng trong đầu tư:

• Nhà đầu tư nên nhận thức về thành kiến của mình cũng như xem các khoản tiền thu được từ các nguồn khác nhau là như nhau.
• Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng nên đặt ra mức chấp nhận rủi ro cũng như chiến lược đầu tư phù hợp cho riêng mình và kiên trì thực hiện để quản trị rủi ro hiệu quả.
• Cuối cùng là cố gắng quản trị cảm xúc để không bị cảm xúc chi phối trong các quyết định đầu tư.

Qua bài viết này, chắc hẳn quý nhà đầu tư đã phần nào hiểu được hiệu ứng thu nhập ngoài kỳ vọng là gì, cũng như các rủi ro liên quan và một số cách để tránh các rủi ro này. Hi vọng quý nhà đầu tư đã có thể “bỏ túi” một số kiến thức thiết thực cho riêng mình để có những chiến lược đầu tư phù hợp và đạt hiệu quả đầu tư như kỳ vọng. Và chỉ có đầu tư đúng và đầu tư thông minh mới là con đường nhanh nhất mang đến cuộc sống thịnh vượng.

Ngoài ra, nếu bạn là một nhà đầu tư mới cần tìm hiểu về cách đầu tư chứng khoán, hãy truy cập ngay website “MASTER ACADEMY - HỌC CÙNG MAS, TRỞ THÀNH MASTER”  để tham gia các khóa học từ cơ bản đến nâng cao nhằm nâng cao kiến thức đầu tư và kinh nghiệm thực tế từ các chuyên gia của CTCK Mirae Asset.”

Để mở tài khoản chứng khoán, truy cập: MỞ TÀI KHOẢN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TẠI MIRAE ASSET ONLINE

Chúc bạn thành công!