LÃI SUẤT ĐIỀU HÀNH VÀ CÁC LOẠI LÃI SUẤT ĐIỀU HÀNH HIỆN NAY (P2)

1. Lãi suất điều hành là gì?

Để hiểu về lãi suất điều hành, trước hết, nhà đầu tư cần phải nắm được ngân hàng Trung ương là gì. Có thể hiểu đơn giản, ngân hàng Trung ương (NHTW) là cơ quan chính phủ điều hành kinh tế quốc gia và hoạt động của các ngân hàng trong quốc gia đó. Nhưng không giống các Ngân hàng Thương mại (NHTM), NHTW không giữ tiền của người dân và cho vay để kiếm lợi nhuận từ lãi suất mà họ sẽ công bố ra các chính sách cho các ngân hàng khác thực thi theo. Ví dụ: Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam – SBV, Ngân hàng Trung ương Mỹ - FED

Và lãi suất điều hành là một công cụ, chính sách quan trọng của NHTW trong việc điều tiết hoạt động tài chính và kinh tế quốc gia như là lạm phát, tỷ giá, lãi suất trên thị trường. Tùy vào tình hình kinh tế của quốc gia, NHTW sẽ có những điều chỉnh phù hợp để kích thích tăng trưởng hoặc ổn định kinh tế.

Nguồn: SBV

Khi nền kinh tế phát triển quá nóng và không bền vững, có nguy cơ gây ra sự suy giảm kinh tế hay để kiềm chế lạm phát, NHTW sẽ tăng lãi suất điều hành để khống chế lạm phát và ổn định tỷ giá. Ngược lại, khi lạm phát đã được kiểm soát, NHTW có thể điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành để tạo điều kiện cho cái NHTM giảm lãi suất huy động sau đó giảm lãi suất cho vay, như vậy có thể tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế.

Ví dụ: Khi đại dịch Covid xảy ra, toàn bộ thế giới đóng cửa, để duy trì nền kinh tế và ổn định xã hội, chính phủ các quốc gia đã hỗ trợ tiền cho người dân cùng với chính sách hạ lãi suất điều hành cho doanh nghiệp vay duy trì cơ sở kinh doanh và người dân vay tiêu dùng. Tại Mỹ, chính phủ hỗ trợ cho mỗi người dân $3200, chính phủ Mỹ cũng hỗ trợ $600 mỗi tuần cho người thất nghiệp trong nhiều tháng liền song song cùng với việc FED hạ lãi suất về 0% để nâng đỡ cho nền kinh tế. Vì dây chuyền sản xuất, chuỗi cung ứng vẫn còn đóng cửa do Covid nên đã không thể đáp ứng được nhu cầu chi tiêu do đó lạm phát đã tăng phi mã. Sau đó FED đã nâng lãi suất điều hành để khống chế lạm phát. Tuy nhiên việc tăng lãi suất nhanh và liên tục của FED đã gây ra sự suy giảm kinh tế và có ảnh hưởng đến nhiều quốc gia khác.

2. Các loại lãi suất điều hành

Tùy thuộc vào từng giai đoạn khác nhau, NHTW sẽ điều chỉnh và lựa chọn các loại lãi suất điều hành khác nhau để phù hợp với mục tiêu vĩ mô. Một số loại lãi suất điều hành thường được NHTW sử dụng như:

Lãi suất cho vay trên thị trường mở (OMO): là lãi suất do NHTW quy định cho các NHTM trên OMO. Lãi suất OMO là lãi suất linh hoạt, thường là do các NHTW chủ động điều hành quá trình thực hiện các công cụ về chính sách tiền tệ, hạn chế lạm phát hiệu quả. Nghiệp vụ thị trường mở là hoạt động mua bán các loại giấy tờ có giá trị của NHTW nhằm điều tiết thanh khoản của các NHTM trong ngắn hạn bằng đồng tiền của mình.

Ví dụ: khi NHTW muốn tăng cung tiền thì sẽ mua tín phiếu kho bạc từ các NHTM và công chúng. Điều này giúp tăng lượng tiền cung ứng trên thị trường theo đúng mục đích của NHNN.

Lãi suất tín phiếu: Có thể hiểu đây là lãi suất mà NHTW đi vay các NHTM trên OMO. Trong trường hợp thanh khoản từ hệ thống các NHTM có dấu hiệu dư thừa thì NHTW có thể hút ngược trở lại tiền từ hệ thống bằng cách chào bán Outright (Mua bác đứt đoạn) tín phiếu kho bạc kỳ hạn ngắn.

Lãi suất chiết khấu: là lãi suất mà NHTW ấn định cho các NHTM vay để đáp ứng nhu cầu dòng tiền ngắn hạn hoặc bất thường của các ngân hàng này trong trường hợp các ngân hàng này không thể tiếp cận kênh OMO.

Khi tỷ lệ dự trữ tiền mặt không đủ, các ngân hàng thương mại sẽ vay tiền của NHTW để đảm bảo mức an toàn trong trường hợp khách hàng rút tiền. Lãi suất chiết khấu là công cụ thể hiện vai trò người cho vay cuối cùng khi không còn ai cung cấp dự trữ cho NHTM.

Nếu NHTW điều chỉnh lãi suất chiết khấu tăng, NHTM phải dè chừng khoản vay này và chủ động dự trữ nhiều hơn, từ đó cung tiền trong nền kinh tế sẽ giảm và ngược lại.

Lãi suất chiết khấu là một trong những công cụ hiệu quả của NHTW trong chính sách tiền tệ nhằm điều tiết lượng cung tiền.

Lãi suất tái cấp vốn: là lãi suất NHTW ấn định cho các nghiệp vụ tái cấp vốn cho các NHTM khi mà các ngân hàng này không tiếp cận được kênh OMO và lãi suất chiết khấu. Đây là lãi suất phạt của NHNN dành cho các NHTM cạn kiệt cả dự trữ lẫn giấy tờ có giá. Vì vậy, đây là mức lãi suất cao nhất trong các loại lãi suất điều hành. Tương tự như lãi suất chiếu khấu, lãi suất tái cấp vốn vừa có tác động đến cung tiền vừa tác động đến lãi suất của các NHTM.

Lãi suất dự trữ bắt buộc: là lãi suất NHTW quy định cho các NHTM nhằm khuyến khích các NHTM dự trữ tiền nhiều hơn, từ đó giảm lượng tiền cung ứng ra ngoài thị trường. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là quy định của NHTW đối với số tiền thiểu mà một NTHM phải nắm giữ trong tài sản lưu động. Một ngân hàng được tự do giữ số tiền dự trữ cao hơn yêu cầu tối thiểu này, thường được gọi là dự trữ vượt mức. Phần chênh lệch sẽ được NHTW trả lãi dựa vào lãi suất dự trữ bắt buộc.

3. Quan hệ giữa lãi suất điều hành và thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán thường phản ứng nhanh với sự điều chỉnh lãi suất, trong đó giảm lãi suất điều hành thường mang lại tác động tích cực đến thị trường chứng khoán và có thể tạo ra một số lợi ích nhất định.

Tăng giá trị cổ phiếu: Lãi suất giảm đồng nghĩa với chi phí vay giảm, do đó các doanh nghiệp có thể mở rộng hoạt động đầu tư sản xuất và kinh doanh bằng cách vay vốn. Điều này sẽ đóng góp tích cực vào tăng trưởng doanh thu và kinh tế, do đó tác động tích cực lên giá cổ phiếu doanh nghiệp, khiến giá trị cổ phiếu tăng.

Tăng cơ hội đầu tư: Khi lãi suất thấp, cơ hội đầu tư vào thị trường chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn so với những kênh đầu tư khác như đầu tư trái phiếu hoặc gửi tiết kiệm. Điều này kích thích hoạt động giao dịch, tạo thanh khoản thị trường và làm giá trị của các cổ phiếu tăng theo.

Nguồn: Wichart

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tác động của việc giảm lãi suất lên thị trường chứng khoán không phải lúc nào cũng có hiệu quả. Do ngoài chính sách lãi suất, thị trường chứng khoán còn bị tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau như tình hình kinh tế vĩ mô, tâm lý nhà đầu tư,... 

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tác động của việc giảm lãi suất lên thị trường chứng khoán không phải lúc nào cũng có hiệu quả. Do ngoài chính sách lãi suất, thị trường chứng khoán còn bị tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau như tình hình kinh tế vĩ mô, tâm lý nhà đầu tư…. Hy vọng rằng bài viết này đã giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về vai trò của lãi suất và tác động của yếu tố này đối với thị trường đầu tư. Hiểu về lãi suất và những tác động liên quan có thể giúp nhà đầu tư đưa ra các quyết định đầu tư an toàn và thông minh hơn.

Ngoài ra, nếu bạn là một nhà đầu tư mới cần tìm hiểu về cách đầu tư chứng khoán, hãy truy cập ngay website “MASTER ACADEMY - HỌC CÙNG MAS, TRỞ THÀNH MASTER” để tham gia các khóa học từ cơ bản đến nâng cao nhằm nâng cao kiến thức đầu tư và kinh nghiệm thực tế từ các chuyên gia của CTCK Mirae Asset.”

Để mở tài khoản chứng khoán, truy cập: MỞ TÀI KHOẢN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TẠI MIRAE ASSET ONLINE

Chúc bạn thành công!