Những kiến thức nhà đầu tư cần biết về GDP (P1)

1. GDP là gì?

GDP là viết tắt của Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm quốc nội) là một chỉ số kinh tế quan trọng đo lường tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thông thường là trong một năm.

 GDP bao gồm:

• Tiêu dùng cá nhân và công cộng
• Đầu tư công và tư nhân
• Tiêu dùng chính phủ
• Xuất khẩu trừ nhập khẩu

GDP cung cấp một bức tranh tổng thể về kinh tế của một quốc gia, được sử dụng để ước tính quy mô của nền kinh tế và tốc độ tăng trưởng.

Một cách để xác định nền kinh tế của một quốc gia đang hoạt động tốt như thế nào là thông qua tốc độ tăng trưởng GDP, phản ánh sự tăng hoặc giảm tỷ lệ sản lượng kinh tế trong các giai đoạn hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm.

Hạn chế của GDP:

• Không bao gồm các giao dịch phi thị trường: GDP chỉ tính các hoạt động kinh tế được ghi nhận, không bao gồm các hoạt động phi thị trường như công việc nhà, hoạt động tình nguyện, v.v.
• Không phản ánh chất lượng cuộc sống: GDP cao không đảm bảo chất lượng cuộc sống cao cho người dân. Một quốc gia có thể có GDP cao nhưng vẫn có nhiều người nghèo, bất bình đẳng thu nhập cao, hoặc môi trường bị suy thoái.

Ví dụ: Hãy tưởng tượng một vùng quê nhỏ với 2 ngành chính là trồng lúa và chăn nuôi gia súc. Trong năm, vùng quê này sản xuất 1.000 tấn gạo và bán chúng với giá trị 10 tỷ đồng. Ngoài ra, họ cũng sản xuất 100 tấn thịt bò và bán chúng với giá trị 5 tỷ đồng. Tổng GDP của vùng quê này trong năm là 10 tỷ đồng (từ gạo) + 5 tỷ đồng (từ thịt bò) = 15 tỷ đồng. Trong ví dụ này, gạo và thịt bò là hai sản phẩm chính được sản xuất và bán ra, nên giá trị của chúng được tính vào GDP của vùng quê.

2. Cách tính GDP

Sau khi hiểu GDP là gì thì nhiều người cũng quan tâm đến cách tính GDP. Chỉ số này được tính toán bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu đánh giá. Cụ thể, có 3 phương pháp tính phổ biến là: phương pháp chi tiêu, phương pháp thu nhập và phương pháp sản xuất.

• Phương pháp chi tiêu (Expenditure Approach):

Phương pháp chi tiêu là công thức GDP được sử dụng phổ biến nhất, theo phương pháp này, GDP là tổng số tiền mà các hộ gia đình chi tiêu để mua hàng hóa và dịch vụ cuối cùng hàng năm cộng với xuất khẩu ròng của quốc gia đó sang các nước khác.

Công thức: GDP = I + C + G + (X - M)

Trong đó:

• C (Tiêu dùng): bao gồm các khoản chi tiêu của hộ gia đình về hàng hóa và dịch vụ.
• I (Đầu tư): bao gồm chi tiêu của doanh nghiệp về thiết bị, xây dựng, nhà xưởng, v.v. và chi tiêu của hộ gia đình vào việc xây dựng và mua nhà. Lưu ý, nếu hàng tồn kho của doanh nghiệp chưa bán ra vẫn được tính vào GDP.
• G (Government Purchases): bao gồm chi tiêu của chính phủ ở tất cả các cấp chính quyền trong quốc phòng, cơ sở hạ tầng, giáo dục, luật pháp, y tế, giao thông vận tải, v.v.
• X - M (Xuất khẩu ròng): xuất khẩu ròng = giá trị xuất khẩu - giá trị nhập khẩu.

Ví dụ: Giả sử một quốc gia có các khoản chi tiêu sau trong một năm:

• Tiêu dùng: 100 triệu USD
• Đầu tư: 20 triệu USD
• Chi tiêu chính phủ: 30 triệu USD
• Xuất khẩu: 50 triệu USD
• Nhập khẩu: 40 triệu USD

GDP của quốc gia này sẽ là: GDP = 100 + 20 + 30 + (50 - 40) = 160 triệu USD

• Phương pháp thu nhập (Income Approach):

Phương pháp này tập trung vào việc đo lường tổng thu nhập sinh ra từ sản xuất hàng hóa và dịch vụ trong một quốc gia. Đây cũng chính là tổng chi phí để sản xuất ra sản phẩm cuối cùng nên phương pháp thu nhập còn gọi là phương pháp chi phí. Thay vì xem xét giá trị của các mặt hàng được sản xuất, phương pháp này tập trung vào thu nhập mà người lao động và doanh nghiệp nhận được từ sản xuất này

Công thức: GDP = W + R + i + Pr + Ti + De

Trong đó:

• W (tiền lương) = thu nhập tiền lương
• R (Tiền thuê) = thu nhập từ việc cho thuê các loại tài sản khác nhau
• i (Tiền lãi) = thu nhập từ lãi
• Pr (Lợi nhuận) = lợi nhuận
• Ti = thuế gián thu ròng
• De (Khấu hao) = khấu hao tài sản

Cụ thể, phương pháp thu nhập chia GDP thành ba loại thu nhập chính:

Lương và Trả Lương: Đây là số tiền mà người lao động nhận được từ việc tham gia vào quá trình sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Đây bao gồm cả lương cơ bản, tiền thưởng, phúc lợi và bất kỳ khoản trợ cấp nào khác mà họ nhận được từ công ty hoặc doanh nghiệp mà họ làm việc.

Lợi Nhuận Doanh Nghiệp: Đây là số tiền mà các doanh nghiệp nhận được sau khi trừ đi tất cả các chi phí liên quan đến sản xuất. Lợi nhuận được tính dựa trên doanh thu từ việc bán hàng hóa và dịch vụ sau khi trừ đi chi phí như vật liệu, lao động, khấu hao và các chi phí khác.

Thu Nhập Khác: Ngoài lương và lợi nhuận, còn có một số loại thu nhập khác được tính vào GDP, bao gồm thu nhập từ chính phủ, từ tiền lãi, thu nhập từ thuê nhà và các nguồn thu nhập khác.

Biểu đồ minh họa sự tương đương giữa phương pháp thu nhập và phương pháp chi tiêu trong việc tính GDP. Trong sơ đồ này, hàng hóa, dịch vụ và tài nguyên di chuyển theo chiều kim đồng hồ và tiền (thu nhập từ việc bán hàng hóa, dịch vụ và tài nguyên) di chuyển ngược chiều kim đồng hồ.

Các cá nhân mua hàng hóa và dịch vụ từ các doanh nghiệp và các khoản chi tiêu của họ (số tiền họ chi tiêu) sẽ được chuyển đến các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp mua các nguồn lực, chẳng hạn như lao động từ các hộ gia đình, và số tiền họ trả cho các nguồn lực này sẽ đến tay các hộ gia đình.

• Phương pháp sản xuất (Output Approach)

Phương pháp này tập trung vào việc tìm kiếm tổng sản lượng của một quốc gia bằng cách tìm trực tiếp tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ mà quốc gia đó sản xuất. Do sự phức tạp của nhiều giai đoạn trong quá trình sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ nên chỉ có giá trị cuối cùng của hàng hóa hoặc dịch vụ mới được tính vào tổng sản lượng. Thay vì xem xét thu nhập hoặc chi phí, phương pháp này nhìn vào giá trị của sản xuất.

Ví dụ: Trong sản xuất thịt, giá trị của hàng hóa từ trang trại có thể là 10 USD, sau đó là 30 USD từ người bán thịt và sau đó là 60 USD từ siêu thị. Giá trị cần được tính vào sản lượng quốc gia cuối cùng phải là 60 USD, chứ không phải tổng của tất cả những con số đó là 100 USD

Công thức: GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu

hoặc GDP = Giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu

Trong đó: Giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là: thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định, giá trị thặng dư, các thu nhập khác…

Trong tổng quan về nền kinh tế của một quốc gia, việc đánh giá GDP là một phần không thể thiếu. Tuy nhiên, GDP chỉ là một chỉ số và không thể phản ánh hoàn toàn mọi khía cạnh của nền kinh tế. Việc kết hợp với các chỉ số khác như chỉ số phát triển con người, chỉ số mức sống, chỉ số bất động sản, v.v., sẽ cung cấp cho chúng ta một cái nhìn tổng thể và phong phú hơn về tình hình kinh tế của một quốc gia. Ở bài viết tiếp theo chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về các loại GDP và những yếu tố ảnh hưởng đến GDP.

Ngoài ra, nếu bạn là một nhà đầu tư mới cần tìm hiểu về cách đầu tư chứng khoán, hãy truy cập ngay website “MASTER ACADEMY - HỌC CÙNG MAS, TRỞ THÀNH MASTER” để tham gia các khóa học từ cơ bản đến nâng cao nhằm nâng cao kiến thức đầu tư và kinh nghiệm thực tế từ các chuyên gia của CTCK Mirae Asset.”

Để mở tài khoản chứng khoán, truy cập: MỞ TÀI KHOẢN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TẠI MIRAE ASSET ONLINE

Chúc bạn thành công!